Q&A: Importheffingen en andere tegenmaatregelen op producten die van en naar de VS worden in- en uitgevoerd

Bij het invoeren van producten van buiten de EU heft de Douane invoerrechten. Deze heffingen vallen onder douanerechten. Bij de importheffingen op producten uit de VS gaat het om ‘aanvullende invoerrechten’. Dat zijn extra rechten, ofwel belastingen, die de EU bovenop de standaard invoerrechten kan heffen. Bijvoorbeeld als tegenmaatregel op extra heffingen die een ander land instelt op producten uit de EU.

In het totaalpakket aan tegenmaatregelen die de EU mogelijk instelt, is ook een uitvoerverbod opgenomen voor bepaalde producten. Een uitvoerverbod houdt in dat een product niet uitgevoerd mag worden naar een bepaald derde land of gebied (land of gebied dat geen lid is van de EU). Volgens de EU-tegenmaatregelen geldt dit voor staal- en aluminiumschroot en -afval.

Het uitvoerverbod is van toepassing op bepaalde producten ‘van oorsprong’ uit de EU. Om de oorsprong van producten te bepalen gelden specifieke (oorsprongs)regels, maar het betekent eigenlijk dat de producten in de EU moeten zijn geproduceerd. Kortom, het uitvoerverbod op producten uit de EU geldt niet voor producten die in derde landen of gebieden zijn geproduceerd.

De importheffingen en andere tegenmaatregelen die de EU heeft aangekondigd, worden op dit moment nog niet toegepast. Op 27 juli 2025 is er namelijk een politiek akkoord gesloten met de VS ten aanzien van de handel en tarieven bij invoer, waarna de EU de tegenmaatregelen tijdelijk heeft opgeschort voor een periode van maximaal 6 maanden.

Het is de verwachting dat de EU en de VS dit politieke akkoord op korte termijn verder zullen uitwerken.

De VS heeft gedreigd om verhoogde importheffingen in te voeren op producten die in de EU zijn geproduceerd en in de VS worden ingevoerd. De VS doet dit, omdat het van mening is dat er sprake is van een handelstekort met de EU. Een handelstekort houdt in dat er meer producten van de EU naar de VS gaan dan andersom. Met deze maatregelen wil de VS de handel meer in balans brengen. Bijvoorbeeld in de vorm van verhoogde importheffingen op bepaalde producten.

De EU is het niet eens met de VS-maatregelen en heeft als reactie hierop dan weer tegenmaatregelen genomen. De EU is namelijk van mening dat de VS-maatregelen oneerlijk zijn en in strijd met de internationale handelsregels.

Nu is er dus sprake van een politiek akkoord waardoor de maatregelen voor maximaal 6 maanden zijn opgeschort. Indien de EU enige aanleiding ziet om de opschorting in te trekken, dan zullen de tegenmaatregelen alsnog in fasen van toepassing worden. In dat geval zullen de verhoogde importheffingen worden toegepast met ingang van 7 augustus 2025, 7 september 2025, 1 december 2025 én 7 februari 2026. Verder zal het uitvoerverbod worden toegepast met ingang van 7 september 2025, waardoor bepaalde producten vanuit de EU niet meer mogen worden uitgevoerd naar de VS.

Het is overigens niet de eerste keer dat de EU (verhoogde) importheffingen wil instellen op producten uit de VS. In 2018, tijdens de eerste termijn van president Trump gebeurde dat ook al. Omdat de VS op enig moment de (verhoogde) heffingen op producten uit de EU weer heeft afgeschaft, is dat pakket aan tegenmaatregelen van de EU vanaf 2022 opgeschort geweest.

De verhoogde importheffingen die de EU wil instellen zijn van toepassing op bepaalde producten ‘van oorsprong’ uit de VS. Om de oorsprong van producten te bepalen gelden specifieke regels, maar het betekent eigenlijk dat de producten in de VS zijn geproduceerd. Kortom, de verhoogde importheffingen op producten uit de VS gelden niet voor producten die in derde landen of gebieden zijn geproduceerd.

De VS-maatregelen bestaan met name uit verhoogde importheffingen, namelijk:

• De verhoogde importheffingen van 10% en 25% (en recent verhoogd tot 50%) op producten van staal en aluminium die op 12 maart 2025 door de VS zijn aangekondigd;
• De verhoogde importheffingen van 25% op personenvoertuigen en lichte vrachtwagens en bepaalde auto-onderdelen;
• De verhoogde importheffingen van 25% op bepaalde bier- en lege aluminiumblikjes;
• De verhoogde algemene importheffingen van 20% (tijdelijk verlaagd tot 10% en naar aanleiding van het akkoord tussen de EU en de VS vanaf 7 augustus 2025 verhoogd naar 15%) die door de VS zijn ingesteld op producten die geproduceerd zijn in de EU.

De EU heeft vanwege bovenstaande VS-maatregelen dus tegenmaatregelen klaarliggen in de vorm van verhoogde importheffingen op een breed scala aan producten uit de VS, waarbij het gaat om percentages van 0% tot 30%. Verder heeft de EU een uitvoerverbod ingevoerd op bepaalde producten die bestemd zijn voor de VS.

De partij die de producten importeert in de EU betaalt de importheffingen. Dat kan een Amerikaans bedrijf zelf zijn, maar ook een Europese importeur. Of een Europese consument die een online aankoop doet bij een (Amerikaanse) webshop, waarbij de producten vanuit de VS verstuurd worden. Bedrijven of importeurs zullen de importheffingen waarschijnlijk (deels) doorberekenen aan de eindgebruiker. Dit is vaak de consument.

Importheffingen en andere invoerrechten, in welke vorm dan ook, worden geheven en geïnd door de Douane.

Importheffingen en andere invoerrechten zijn onderdeel van de zogenaamde ‘Traditionele Eigen Middelen’ van de Europese Unie. Van het totale bedrag aan betaalde invoerrechten mag Nederland 25% zelf houden. Dit noemen we de ‘perceptiekostenvergoeding’. De overige 75% draagt Nederland af aan de EU. 

Vanwege de interne markt van de EU raken deze tegenmaatregelen aan alle lidstaten. En dus ook aan het werk van alle douanediensten van de EU, want zij hebben de gezamenlijke opdracht om te zorgen voor de juiste toepassing van de EU-tegenmaatregelen. Om mogelijke omzeiling te signaleren en de verlegging van productenstromen goed in beeld te hebben wordt daarom intensief samengewerkt tussen de verschillende diensten van de Europese Commissie en die van de lidstaten.

Het heffen en innen van invoerrechten en het risicogericht controleren van uitvoer, in welke vorm dan ook, is één van de basistaken van de Douane. De Douane controleert weliswaar risicogericht, maar iedere extra maatregel heeft wel gevolgen voor de beschikbare controlecapaciteit. Daarom maken ontwikkelingen zoals deze de uitvoering van alle taken en de afdekking van alle verschillende risico’s steeds moeilijker. Door het groeiende aantal taken in combinatie met de enorme toename in het aantal aangifteregels dat de Douane jaarlijks moet verwerken, staat dit al langere tijd onder druk.

De Douane volgt deze ontwikkelingen daarom nauwlettend om te bezien wat de impact van de tegenmaatregelen is op ons werk.