De Europese Unie kan bepaalde landen of organisaties maatregelen opleggen. Bijvoorbeeld omdat ze mensenrechten schenden of oorlog voeren. Zo'n maatregel heet een sanctie. Het doel: zonder militair ingrijpen invloed uitoefenen op het gedrag van de leiders van dat land of die organisatie. Er zijn verschillende soorten sancties, zoals reisbeperkingen opleggen aan politieke leiders. Of hun banktegoeden in de Europese Unie bevriezen.
Een ander soort sanctie gaat over goederen. Dit soort sanctie heet wapenembargo of handelssanctie. Dat is bijvoorbeeld een verbod om wapens aan een bepaald land te leveren. Of om bepaalde andere zaken uit te voeren naar of in te voeren uit zo’n land. Dat kunnen goederen zijn waarmee de bevolking onderdrukt kan worden, of goederen waarmee dat land geld verdient om andere landen aan te vallen. Of luxe goederen die voor de leiders van zo'n land bestemd zijn, zoals een jacht of champagne. Het is dan verboden om deze goederen uit te voeren of in te voeren zonder een vergunning. De Douane controleert of de goederen onder sancties vallen en houdt ze tegen als dat nodig is. Als er een vergunning bij de goederen zit, controleert de Douane deze.
Er bestaan al langere tijd handelssancties tegen landen als Iran, Syrië en Noord-Korea. Sinds de Krim in 2014 door Rusland is geannexeerd, gelden er ook handelssancties tegen Rusland. Sinds eind februari van 2022 heeft de Europese Unie de sanctiemaatregelen tegen Rusland uitgebreid en verscherpt. De Europese Unie heeft toen ook extra sanctiemaatregelen tegen Belarus ingesteld, vanwege de situatie in Oekraïne.
