Importheffingen EU-VS: klaar voor de start…

Weblogbericht | 24-06-2025 | Webredacteur Douane

De tweede termijn van president Donald Trump wordt tot nu toe beheerst door één toverwoord: tariffs. Handelspartners die in het verleden zouden hebben geprofiteerd van de Amerikaanse ‘naïviteit, goedheid en koopbereidheid’ zien zich gesteld voor soms torenhoge heffingen. Op hun beurt dreigen zij de VS vaak met gelijke munt terug te betalen. Met als gevolg dat aan vele tafels wereldwijd wordt onderhandeld over nieuwe handelsvoorwaarden – waarbij eerdere krachtige aankondigingen niet zelden weer worden afgezwakt. Ondertussen hangen handelsconflicten in de lucht waarvan niemand de precieze uitwerking op de geopolitieke verhoudingen kan overzien.

Onvoorspelbare relatie

De handelsbetrekkingen tussen de oude bondgenoten EU en VS zijn sinds Trumps aantreden bijzonder onvoorspelbaar. Dat heeft alles te maken met de grilligheid van het beleid van de president, maar ook met het feit dat voortdurend gerechtelijke instanties zich buigen over de juridische houdbaarheid van zijn besluiten. Hoe het ook zij: de Amerikanen hebben heffingen ingesteld op Europees staal, aluminium, auto’s en auto-onderdelen. Daarnaast geldt een algemeen tarief van 25% op Europese producten, dat tijdelijk is verlaagd tot 10% maar per 9 juli wordt verhoogd naar 50%. Althans, dat zijn nu de vooruitzichten. De EU heeft een pakket van tegenmaatregelen aangenomen als reactie op de heffing op staal en aluminium. Maar dat is meteen geschorst, omdat op dat moment onverwachts toch onderhandelingen met de VS op gang kwamen. De EU-lidstaten bereiden nu een gezamenlijk antwoord voor op het algemene tarief van 25% dat de Amerikanen voor ogen staat.

Uitvoerbaarheid toetsen

In Brussel wordt al enige tijd naarstig over dit onderwerp vergaderd. Het gaat de hele EU aan en moet dan ook met alle lidstaten worden afgestemd. Zij vormen samen immers één markt en hebben een gemeenschappelijk financieel belang: de Europese schatkist. Namens Nederland praat vooral het ministerie van Buitenlandse Zaken mee, dat verantwoordelijk is voor de nationale handelspolitiek. Om goed beslagen ten ijs te komen raadpleegt BuZa andere kerndepartementen, waaronder Financiën (met name DG Fiscale Zaken/DGFZ). En MinFin klopt logischerwijs weer aan bij de Douane, die de voorziene maatregelen straks moet uitvoeren.

Het is heel belangrijk dat wij aan de voorkant worden betrokken, dus bij de totstandkoming van de nieuwe wetgeving. Vooral om uitspraken te doen over de impact en uitvoerbaarheid van de plannen. Vanaf dag 1 onderzoeken we wat een en ander betekent, door queries te draaien op de goederenstromen en waar nodig ook een uitvoeringstoets of quick scan op te starten. We bekijken bijvoorbeeld of wat wordt bedacht ook aansluit bij onze aangiftesystemen. En of het overeenstemt met de juridische begrippen die we kennen uit het Douanewetboek van de Unie. Zo niet, dan ontstaan grijze gebieden, onduidelijkheid en discussies. Dat gaat ten koste van eenduidige interpretatie en uitvoering.

Slimme keuzes in handhaving

Wat betreft de puur technische implementatie van importheffingen op Amerikaanse producten voorziet de Douane overigens geen problemen. Ons aangiftesysteem DMS Invoer is er klaar voor; het Douane Landelijk Tactisch Centrum kan met één druk op de knop de betreffende profielen op onder meer oorsprong en goederencodes activeren. De ware uitdaging zit ’m veel meer in het prioriteren van het toezicht op de nieuwe maatregelen – zeg maar de ‘achterkant’ van het hele proces. En dat is een ingewikkelde puzzel. De Douane gaat namelijk vooralsnog niet opschalen. Anders gezegd: we gaan niet méér doen dan de fiscale en niet-fiscale controles bij DMS Invoer die we zijn overeengekomen met onze opdrachtgevers. Als we binnen ons proces Aangiftebehandeling meer controles gaan doen op goederen van oorsprong VS, dan betekent dit dus dat we elders minder kunnen controleren. Al met al moeten slimme en scherpe keuzes worden gemaakt in de handhaving. Ook omdat onze controlecapaciteit toch al onder druk staat door e-commerce, de Rusland-sancties, ondermijning en de autonome groei van de wereldhandel. Die keuzes maken we uiteraard in goed overleg met de ministeries waarmee we afspraken hebben gemaakt.

Dashboard voor monitoring handel

Een extra moeilijkheid is dat in dit stadium niet kan worden ingeschat hoe de handel tussen EU en VS zich gaat ontwikkelen bij verdergaande fiscale belemmeringen. En hoeveel werk onze dienst uiteindelijk precies zal hebben aan deze importheffingen van de EU. Want het kan best zijn dat de goederenstromen over en weer straks teruglopen, en dat bepaalde markten zelfs helemaal opdrogen (wat we overigens vooralsnog niet zien gebeuren). Of dat sommige landen opeens sterk opkomen als exporteur van bepaalde producten – wat wellicht wijst op verlegging van routes en dus omzeiling van fiscale maatregelen. Op zulke risicosignalen zullen we moeten acteren, als Douane Nederland en als EU. Dus is het zaak dat we zicht en grip houden op de handel, en als lidstaten onderling informatie gaan uitwisselen over de verschuivingen die we waarnemen.

Om de ontwikkelingen en trends in de Trans-Atlantische goederenbewegingen te kunnen monitoren heeft de Douane een dashboard ontwikkeld. Dat maakt snel en duidelijk inzichtelijk welke dips en pieken zich aftekenen binnen de handel, wat daar achter zit en of er onderliggende risico’s zijn. Daarmee hebben we een tool in handen waarmee we kunnen sturen en bijvoorbeeld de politiek kunnen informeren over wat we zien gebeuren. Het stelt ons in staat om voor te sorteren op de dingen die mogelijk komen gaan. Ook al is de toekomst nog zo ongewis.

De importheffingen in een notendop

De Douane heft en int invoerrechten op bepaalde producten van buiten de EU. Bij de importheffingen op goederen uit de VS gaat het om ‘aanvullende invoerrechten’. Dit zijn extra belastingen, die de EU heeft ingesteld bovenop de standaard invoerrechten. In dit geval als reactie op de Amerikaanse heffingen op Europese producten.

Het is niet de eerste keer dat de EU importheffingen instelt op producten uit de VS. Dat gebeurde ook al in 2018, tijdens Trumps eerste presidentstermijn. En ook toen ging het om een antwoord op Amerikaans beleid. Omdat de VS de heffingen op producten uit de EU weer afschafte, werden de Europese tegenmaatregelen vanaf 2022 geschorst. Nu treden ze dus mogelijk opnieuw in werking, in ruimere zin.

De maatregelen zijn van toepassing op bepaalde producten ‘van oorsprong’ uit de VS. Dit zijn goederen die in de VS zijn geproduceerd. Soortgelijke goederen die in derde landen zijn geproduceerd vallen niet onder de tegenmaatregelen van de EU.

De heffingen worden betaald door de partij die de goederen importeert in de EU. Dat kan een Amerikaans merk zijn, maar ook een Europese importeur. Of een Europese consument die een online aankoop doet bij een (Amerikaanse) webshop, waarbij de goederen vanuit de VS worden verstuurd.

Importheffingen en andere invoerrechten zijn onderdeel van de zogenoemde Traditionele Eigen Middelen van de Europese Unie. Van het totale geïnde bedrag mag Nederland 25% zelf houden ter compensatie van de kosten die de Douane moet maken. Dit noemen we de perceptiekostenvergoeding. De overige 75% draagt Nederland af aan de EU.

Communicatie richting ondernemers

Alle aandacht voor het onderwerp importheffingen leidt tot onzekerheid en nervositeit – vooral bij bedrijven. Die willen weten wat er staat te gebeuren, hoe de overheid zich er op voorbereidt en vooral wat de handelsmaatregelen straks concreet voor hen gaan betekenen. De Douane vindt het daarom belangrijk om steeds actuele informatie over de importheffingen op www.douane.nl te plaatsen. Daarbij komen ook vragen aan bod waarop we het antwoord nog niet weten – want wij hebben oog voor de informatiebehoefte en zorgen van ondernemers.