Samen sterk tegen merkvervalsing

Weblogbericht | 24-06-2025 | Webredacteur Douane

Luxe modehuizen, grote sportmerken, cosmeticagiganten, auto-onderdelenfabrikanten… Al dit soort bedrijven krijgt last van clandestiene netwerken die met namaakproducten parasiteren op hun succes en goede reputatie. En al dit soort bedrijven is present op de landelijke IER-Dag van Douane Nederland, 5 juni in Utrecht. Het is de vijfde editie van deze halfjaarlijkse bijeenkomst voor de circa 80 vraagbaken IER* van de dienst. En wat blijkt: merkhouders en hun juridische vertegenwoordigers staan in de rij om erbij te zijn. Om een presentatie te geven of om deel te nemen aan de afsluitende informatiemarkt. “En daar zijn wij blij mee”, stelt een medewerker van het Landelijk Team Intellectuele Eigendomsrechten** van de Douane. “Want we hebben onze handen vol aan goederen die inbreuk maken op intellectuele eigendomsrechten. We komen ze in bulk tegen in zee- en luchtvracht, maar tegenwoordig ook vooral in losse e-commercezendingen. Om enigszins grip te kunnen houden op die gigantische stroom heeft onze organisatie scherpe risicoprofielen nodig. En daarvoor zijn ook signalen van merkfabrikanten cruciaal. Als overheid en bedrijfsleven zijn we dus echt van elkaar afhankelijk.”

Populaire damestassen

En zo worden de aanwezige douaniers (aangevuld met zo’n 120 vertegenwoordigers van handhavingspartners en merkhouders) getrakteerd op vele uitgebreide presentaties over echtheidskenmerken van artikelen, verpakkingen, labels et cetera. De verschillen tussen authentieke producten en vervalsingen zijn soms miniem, maar criminelen blijken toch veelal steekjes te laten vallen. En van die missers moet het geoefende oog van de vraagbaak IER het toch vooral hebben. Een juridisch specialist van een groot modebedrijf laat slide na slide zien met detailfoto’s van een populaire lijn exclusieve handtassen – echte en vervalste exemplaren. Stiksels, ritssluitingen, drukknopen, handgrepen, hengsels… bij fake varianten blijken ze steeds net even anders dan bij the real thing – en dus herkenbaar. Bovendien zijn de neppers dikwijls te identificeren aan de hand van afwijkende omverpakkingen en etiketten met spelfouten, slordige logo’s en kleuren die niet corresponderen met de huisstijl van de fabrikant.

Gewilde voetbaloutfits

Wedstrijden uit de grote Europese voetbalcompetities worden over de hele wereld uitgezonden. Veel clubs hebben fans in alle windstreken. En die steken zich massaal in de shirtjes van hun favoriete sterren. Geen wonder dat goud geld wordt verdiend aan voetbal-merchandise – echt en nep. Daarover vertelt de directeur van een bureau dat zich volledig heeft toegelegd op merkbescherming in de voetballerij. Hij onderstreept in zijn presentatie dat de ondersteuning van oplettende grensdiensten daarbij onmisbaar is. En dat hij dan ook elke kans aangrijpt om douanepersoneel te helpen bij het herkennen van namaakproducten. Dat blijkt, want twintig minuten lang bestookt hij zijn publiek met allerhande tips. Over merktekens van sponsors, clubemblemen, etiketjes, batchnummers, de samenstelling van goederenzendingen… Allemaal informatie die douaniers prima kunnen gebruiken bij het determineren van dubieuze wedstrijdtenues.

Veiligheidsrisico's in het verkeer

Het zijn misschien niet de eerste producten waar je aan denkt bij merkvervalsing, maar ook auto-onderdelen worden op grote schaal gekopieerd en als echt op de markt gebracht. Op de IER-Dag is een partij te gast die daar veel hinder van ondervindt. Wereldwijd rijdt bijna geen auto rond waar niet tientallen onderdelen van dit bedrijf in zijn verwerkt. Met dank aan de degelijke reputatie van het merk. Maar dat succes heeft dus een schaduwzijde, zo vertelt een medewerker van de onderneming. Namaak leidt niet alleen tot serieuze inkomstenderving voor deze multinational, maar ook tot ernstige veiligheidsrisico’s in het verkeer. Want wat als inferieure fakes in de distributieketens van dealers en garagisten terechtkomen? Een ondeugdelijke kogellager in het remsysteem van een tientons truck? Dat kan rampzalige gevolgen hebben… Reden voor de fabrikant om elk geval van namaak zeer hoog op te nemen. Douanediensten worden verzocht om bij iedere verdachte zending foto’s te maken van alle aangetroffen artikelen, verpakkingsmaterialen, labels en certificaten. En om deze direct door te sturen naar de afdeling merkbescherming van het bedrijf. Het bedrijf laat letterlijk niets lopen. Ook niet het schijnbaar onschuldige transport van origineel verpakkingsmateriaal. Want wat blijkt: criminele bendes gebruiken deze kartonnages als het kan keer op keer om hun look-a-likes als authentiek merkproduct aan de man te brengen…

Afrikaanse prints

De aanwezige douaniers zijn gewaarschuwd en staan weer even op scherp. De verse kennis die zij vandaag tijdens de presentaties hebben opgedaan kunnen ze de volgende dag al toepassen in de dagelijkse praktijk. Ook de informatiemarkt waarmee het programma wordt afgesloten biedt nieuwe inzichten om het speuren naar namaak makkelijker te maken. In een flinke zaal hebben merkfabrikanten van uiteenlopende pluimage hun producten op tafels uitgestald – authentiek en nep. Zo kunnen de rondkijkende douanemensen met eigen ogen de verschillen zien. Grote namen uit onder meer de cosmetica, fashion en consumer electronics zijn present, maar toch ook heel wat minder bekende bedrijven. Zoals een onderneming die actief is op de Afrikaanse markt van traditionele modestoffen. De hippe en kleurrijke prints van de firma zijn bijzonder geliefd, en worden op grote schaal geïmiteerd. “Dat ook zulke relatief kleine marktspelers hier vandaag staan, is tegelijk slecht en goed nieuws”, stelt een van de organisatoren van de dag. “Aan de ene kant is het treurig, omdat het laat zien hoe breed en diep namaak is doorgedrongen in de internationale handel en industrie. Maar aan de andere kant is het natuurlijk mooi dat zo veel ondernemers de weg naar de Douane weten te vinden en met ons willen samenwerken.”

* De vraagbaken IER van de Douane zijn specialisten op het vlak van intellectuele eigendomsrechten en merkvervalsing. Met hun expertise ondersteunen zij collega’s in het toezicht, als deze goederen tegenkomen die (mogelijk) zijn nagemaakt.

** Het Landelijk Team IER geeft binnen de Douane uitvoering aan procedures en termijnen op het gebied van (vermoedelijke) inbreuk op intellectuele eigendomsrechten. In geval van namaak informeren de medewerkers van het team de houders van het recht. Ook verzoeken zij de betrokken regiokantoren van de Douane of buitenlandse douaneautoriteiten om actief op te treden. En zij verzorgen de meldingen richting de nationale opsporingsdienst FIOD.