Weblogbericht | 01-08-2025 | Webredacteur Douane

Alle goederen die de EU-grenzen passeren kunnen worden onderworpen aan controles op basis van risicoselectie of steekproeven, dit kunnen fysieke of administratieve controles zijn. En dat laatste doen wij, begint Joyce. “We speuren niet in loodsen of containers, maar in aangiftedata en documenten. Dat is belangrijk en heel divers werk, waarbij je niet alleen goed op de hoogte moet zijn van de Europese en nationale wet- en regelgeving maar ook nieuwsgierig, vindingrijk en volhardend.”

"We zoeken uit wie de ontvanger of importeur is. Dat kan soms letterlijk speuren op Google Streetview betekenen. Want als de ontvanger van een paar honderd fietsen een ontvangstadres of bedrijfsadres opgeeft van een flatje op vier hoog, gaan bij ons de alarmbellen af."

Zoek de verschillen

Er komt veel kijken bij een administratieve controle van een zending goederen die de EU in- of uitgevoerd worden. “De dossiers die bij ons op de afdeling voorbij komen, verschijnen niet voor niks”, legt Joyce uit. “Ze zijn al door een serie filters en analyses gegaan. Aan ons de taak om nader uit te pluizen wat er mogelijk mis is in de aangifte. Is de aangifte voorzien van de juiste data? Zijn bij de aangifte de juiste certificaten of vergunningen overlegd? Is de juiste goederencode opgegeven en klopt het land van oorsprong? Want mede op basis daarvan worden de douanerechten (belastingen) bepaald. En omdat de tarieven per product nogal verschillen is het belangrijk dat AB controleert of het juiste bedrag aan invoerrechten en accijnzen is opgegeven in de aangifte.”

Maar ook het land van oorsprong speelt een grote rol in de tariefhoogte. Voor elektrische fietsen uit China rekent de Europese Unie bijvoorbeeld een extra antidumpingheffing van 62,1%, terwijl die heffing voor dezelfde producten uit Thailand niet geldt. Joyce: “Het kan dus erg lucratief zijn om op de aangifte hier creatief mee om te gaan. Aan ons de taak om te controleren of het opgegeven land van oorsprong daadwerkelijk klopt. Ook zoeken we uit wie de ontvanger of importeur is. Dat kan soms letterlijk speuren op Google Streetview betekenen. Want als de ontvanger van een paar honderd fietsen een ontvangstadres of bedrijfsadres opgeeft van een flatje op vier hoog, gaan bij ons de alarmbellen af. Dan zou het kunnen gaan om een niet bestaand bedrijf waardoor de Douane de invoerrechten niet kan heffen en innen. In zo’n situatie grijpen we in.”

AB controleert ook goederen die de Europese Unie verlaten, bijvoorbeeld bij de export van afval. Omdat afval dumpen buiten de Europese Unie mogelijk de goedkoopste methode van verwijdering kan zijn, is het aan de Douane om ongecontroleerde handel en overbrenging tegen te gaan. Naar aanleiding van een fysieke controle op een zending met afvalgoederen, beslist AB of de aangegeven elementen in de aangifte juist zijn en of deze zending wel of niet de Europese Unie mag verlaten.

Douane Landelijk Tactisch Centrum (DLTC)

AB kiest niet zelf welke aangiftes zij controleren. Dat doet het Douane Landelijk Tactisch Centrum (DLTC), een afdeling binnen de Douane die zich bezighoudt met risicoanalyse en -selectie. DLTC kan om allerlei verschillende redenen een aangifte selecteren voor controle. Het kan zijn dat een aangifte een risicoprofiel raakt omdat er een vrijstellingscode van invoerrecht is opgegeven. Een vrijstellingscode is een code waarmee je aangeeft waarom voor bepaalde goederen geen invoerrechten of andere belastingen hoeven te worden betaald. Zoals bijvoorbeeld de vrijstelling van invoerrecht voor een verhuisboedel. “Als je van buiten de EU naar Nederland emigreert, betaal je geen invoerrechten over je verhuisboedel, daar geldt een vrijstelling voor”, legt Joyce uit. “Wij controleren of je aan alle voorwaarden voldoet om die vrijstelling te krijgen. Bijvoorbeeld of de goederen niet recentelijk zijn aangeschaft en of je wel echt in Nederland gaat wonen. Wordt er niet voldaan aan de voorwaarden, dan wordt de vrijstelling niet toegekend.”

Aanhoudingen na speurwerk AB

Het proces AB werkt niet alleen nauw samen met het DLTC maar ook met andere processen binnen Douane zoals Fysiek Toezicht. “Vaak vindt er voorafgaand aan onze controles een fysiek onderzoek plaats door Fysiek Toezicht (douaniers aan de grenzen), zij koppelen hun bevindingen door naar ons. En deze informatie nemen wij weer mee in onze beoordeling.” Ook werkt AB samen met andere handhavingspartners zoals de Nederlandse Voedsel en Waren Autoriteit (NVWA) of de Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (FIOD).

Zo hield in januari 2025 de FIOD  vier verdachten aan voor grootschalige fraude met douaneaangiften. Dat kon onder andere op basis van speurwerk door AB. Het viertal had de waarde van uit China geïmporteerde fietsen stelselmatig te laag opgegeven. Daardoor zou de Douane 7,2 miljoen euro te weinig aan douanerechten hebben ontvangen. Joyce: “Een groot bedrag dat de Europese en Nederlandse Staat was misgelopen. Voor deze zaak is door ons veel werk verzet en een dik dossier aangelegd. Ook andere afdelingen binnen de Douane hebben hard gewerkt aan deze casus, wat uiteindelijk heeft geleid tot een melding bij het  Europees Openbaar Ministerie (EOM). Zij zijn een strafonderzoek begonnen.”

De wereld in het klein

AB ziet dagelijks een enorme hoeveelheid aangiftes van uiteenlopende goederen. “Alles wat je om je heen ziet, in de supermarkt of op straat, kan op een invoer- of uitvoeraangifte staan”, zegt Joyce. “Het Harmonized System van de Wereld Douane Organisatie kent 99 hoofdstukken met goederencodes en er komen maandelijks nieuwe codes bij. Wat gisteren op het nieuws was, is de volgende dag onderdeel van het werk van AB. Denk hierbij aan de sanctiemaatregelen Rusland die zijn ingesteld naar aanleiding van de oorlog in Oekraïne. Of extra heffingen die de EU mogelijk gaat instellen als tegenmaatregelen op de importheffingen van de Verenigde Staten. Op deze manier werken in de actualiteit maakt dat het werk echt relevant wordt.”

"De bedoeling is om van het regionaal georganiseerde model naar procesgericht werken over te gaan. Dit sluit beter aan bij de wereld om ons heen, bedrijven zijn immers vaak ook niet meer gebonden aan een regio of zelfs land."

Samenwerking en impact

AB werkt vanuit twee locaties: Rotterdam en Schiphol. De afgelopen jaren is er hard gewerkt aan één landelijke werkwijze rond dit proces. Joyce:  “De Douane is op dit moment een nieuw organisatiemodel aan het verkennen. De bedoeling is om van het regionaal georganiseerde model naar procesgericht werken over te gaan. Dit sluit beter aan bij de wereld om ons heen, bedrijven zijn immers vaak ook niet meer gebonden aan een regio of zelfs land. Het proces AB is al een tijd locatie -overstijgend aan het samenwerken en ziet de voordelen van deze procesaanpak. Verschillen in de uitvoering verdwijnen en we vergroten het effect van onze handhaving.”

Dit doet de Douane niet alleen nationaal, maar ook internationaal. Vanuit de EU wordt ingezet op een Uniebrede aanpak en werkwijze. Een voorbeeld hiervan is Centralised Clearance (CC). Dat is Europese wetgeving waarbij AEO-bedrijven (bedrijven die door de Douane zijn bestempeld als betrouwbare partner) die hun goederen via verschillende lidstaten importeren of exporteren, nu in één lidstaat aangifte kunnen doen van al die goederen. Joyce: “Om hier gebruik van te maken moeten bedrijven een vergunning Centralised Clearance aanvragen. Als die wordt verleend, kan een Nederlands AEO-bedrijf dat bijvoorbeeld via Italië goederen wil invoeren, van die goederen aangifte doen in Nederland. Voorheen moesten bedrijven aangifte doen in de lidstaat waar de goederen ingevoerd of uitgevoerd werden, in dit voorbeeld dus bij de Italiaanse Douane. Met Centralised Clearance gaat het betekenen dat dat de administratieve controles bij ons plaatsvinden, terwijl de fysieke controle duizenden kilometers verderop wordt uitgevoerd door de Douane in een andere lidstaat, of andersom.”

Dynamisch en uitdagend

Gelukkig zijn we bij AB wel gewend aan altijd weer nieuwe ontwikkelingen, lacht Joyce. “In ons proces verandert er veel. We moeten als Douane in staat zijn om steeds sneller te kijken naar heel veel meer grensoverschrijdend goederenverkeer. Dat doen we nog steeds met onze vakkennis, zoals bij ons proces. Echter vragen ontwikkelingen op het gebied van robotisering, data-analyse, AI en bijvoorbeeld de ontwikkeling van een Europese datahub voor aangiften, om innovatie van onze werkwijzen. Dat houdt ons scherp, en maakt het voor mij uitdagend.”